Het samenwerkingsverband de Duurzame Zuivelketen heeft doelen geformuleerd voor een groot aantal thema’s, zoals klimaat, weidegang, de verbetering van dierenwelzijn, biodiversiteit en grondgebondenheid. Recent is het thema verdienmodel aan de doelen toegevoegd, (verdere) verduurzaming is alleen mogelijk met een kloppend verdienmodel.
Duurzame Zuivelketen
Binnen een publiek private samenwerking laat Duurzame Zuivelketen daarom uitzoeken hoe zo’n verdienmodel eruit kan zien. Dit onderzoek wordt uitgevoerd door Wageningen University & Research en is te lezen in de publicatie ‘Verdienmodellen als randvoorwaarde voor realiseren doelen Duurzame Zuivelketen’.
Hierin wordt ingegaan op wat een verdienmodel nou eigenlijk is, hoe het huidige gemiddelde verdienmodel van een melkveehouder er uit ziet en hoe deze uitgebreid kan worden. De onderzoekers kijken verder naar de verschillende aspecten waar je aan kunt denken bij het ontwikkelen van nieuwe verdienmodellen of het verbeteren van al bestaande verdienmodellen. Bij het verbeteren van verdienmodellen kan gedacht worden aan het verlagen van kosten en het verhogen van opbrengsten. Hogere opbrengsten kunnen bijvoorbeeld worden gerealiseerd wanneer burgers, overheden, bedrijven, ngo’s, etc. melkveehouders gaan betalen voor het leveren van maatschappelijke diensten en producten zoals ecosysteemdiensten.
Inspiratiesheets nieuwe verdienmodellen
Boeren experimenteren al op grote en kleine schaal met andere verdienmodellen. Als aanvulling op de notitie heeft Wageningen University & Research daarom vijf inspiratiesheets opgesteld waarin praktijkvoorbeelden van alternatieve verdienmodellen, uit binnen- en buitenland, zijn beschreven. Met behulp van een aantal vragen worden de praktijkvoorbeelden beschreven.
De vragen die worden gesteld in de inspiratiesheets zijn:
- wie betaalt er (consument, bedrijfsleven, overheid.)
- wat wordt betaald (geld, overdracht, via participatie)
- waarvoor wordt betaald (goed/dienst, activiteit, prestatie)
- op welke wijze wordt betaald (contant, pacht, abonnementen)
hoeveel wordt er betaald (per volume, per hectare, contract)In de inspiratiesheets worden de volgende praktijkvoorbeelden verkend:
- Brabantse Biodiversiteitsmonitor: Brabantse boeren krijgen beloning voor betere score Brabantse Biodiversiteitsmonitor
- Vittel Duurzaamheidsprogramma: Franse boeren krijgen betaald voor ecosysteemdiensten
- LandvanWaarde: Nieuw sturingsmodel LandvanWaarde biedt gestapelde beloningen op maat
- Koolstofopslag in Oostenrijk: Oostenrijkse boeren verdienen aan koolstofopslag
- Duurzame Melkveehouderij Drenthe: Beloning voor duurzame en toekomstgerichte melkveebedrijven
Twee van de vijf inspiratiesheet hebben we alvast uitgelicht:
De inspiratiesheet ‘Franse boeren krijgen betaald voor ecosysteemdiensten’beschrijft bijvoorbeeld het duurzaamheidsprogramma van een Frans bronwatermerk. Om het risico op nitraatverontreiniging in het waterwingebied in de Franse Vogezen te verkleinen, heeft het bronwatermerk een speciaal programma opgezet. In dit programma krijgen boeren die gevestigd zijn in het waterwingebied een beloning. Boeren die hun landbouwpraktijken aanpassen om het risico op nitraatverontreiniging te reduceren, krijgen onder andere maximaal 150.000 euro per bedrijf (eenmalig) om de kosten van nieuwe landbouwmachines en de renovatie van gebouwen te dekken, subsidies van gemiddeld 200 euro per hectare per jaar gedurende vijf jaar (bedoeld om eventuele verliezen in inkomsten tijdens de omslag naar andere landbouwpraktijken te dekken) en gratis technische assistentie bij het nemen van maatregelen.
De inspiratiesheet ‘Brabantse boeren krijgen beloningen voor betere score Brabantse Biodiversiteitsmonitor’ beschrijft een drie jaar durende (2021-2024) pilot (onderdeel van het project Brabants Bodem). Hierin worden melkveehouders via de Brabantse Biodiversiteitsmonitor beloond wanneer zij bijdragen aan het verbeteren van water- en bodemkwaliteit, klimaat en biodiversiteit in het Van Gogh Nationaal Park in Noord-Brabant. De boeren die deelnemen aan de pilot kunnen 3 jaar lang een beloning ontvangen van maximaal 5000 euro per jaar voor hun bovenwettelijke prestaties. De exacte beloningen zijn gebaseerd op 13 indicatoren (zoals blijvend grasland, eiwit van eigen land, stikstof bodemoverschot en broeikasgasemissies) in de Brabantse Biodiversiteitsmonitor. De beloningen worden momenteel verstrekt door het Ministerie van, Landbouw, Visserij en Voedselveiligheid, de provincie Noord-Brabant en verschillende waterschappen.
Playbook verdienmodellen
Wilt u meer weten over verdienmodellen in algemene zin (theorieën, voorbeelden van diversiteit in verdienmodellen ook in andere sectoren, instrumenten om aan verdienmodellen te werken) kijk dan ook in het Playbook Verdienmodellen.