De Natuurherstelwet moet ervoor zorgen dat alle EU-lidstaten in 2050 maatregelen hebben genomen om het tij te keren voor natuurgebieden die in slechte staat verkeren. Hoe nu verder?
Om preciezer te zijn; lidstaten van de Europese Unie moeten door de nieuwe wet – die onderdeel is van de Green Deal– herstelmaatregelen treffen die nodig zijn om natuurgebieden die niet in goede staat verkeren, te herstellen. Ze moeten die maatregelen uiterlijk in 2030 toepassen op ten minste 30 procent van de gebieden; op ten minste 60 procent in 2040 en minstens 90 procent in 2050.
Nabuurs, hoogleraar Europese Bossen en vicecoördinator van het bosherstelproject van de EU, laat weten dat het duidelijk is dat er iets moet gebeuren om de natuur in Europa te verbeteren, want die verkeert niet in goede staat. ‘Wat dat betreft is het mooi dat deze wet erdoor is. Maar er is een cliffhanger; de amendementen.’ Parlementariërs kunnen amendementen aannemen of verwerpen en op dit moment is nog niet duidelijk wat er allemaal aangepast wordt. Nabuurs: ‘Dan gaat het om woordjes en die kunnen enorme juridisch consequenties hebben. Of het nu een kwestie is van afhameren of dat het langer gaat duren, dat is nog niet duidelijk.’
Enorm verschil
Een wetgeving als deze is uniek in de wereld, aldus Nabuurs. ‘Er zijn bijvoorbeeld VN-toppen geweest over emissiereducties, maar die zijn vrijblijvend. Er zijn nooit eerder wettelijk bindende afspraken over natuurherstel gekomen. Vorig jaar was er de biodiversiteitstop in Montreal en daar zijn teksten opgesteld als ‘landen gaan zich inzetten natuur te herstellen’. Dat is heel vrijblijvend. Dit is voor het eerst een wettelijk bindend verdrag binnen de EU dat streeft naar herstel van de natuur. En bovendien ging het er in voorgaand beleid om dat de staat van de natuur niet slechter mocht worden; deze wet probeert de trend om te buigen. Dat is een enorm verschil.’
Dit is voor het eerst een wettelijke bindend verdrag binnen de EU dat streeft naar herstel van de natuur
Het was kantje boord vandaag. Eurocommissaris Frans Timmermans liet al weten dat als de wet er niet in zijn periode zou komen, er geen alternatief zou zijn. Nabuurs: ‘Dan was het de prullenbak ingegaan. Volgend jaar zijn er EU-parlementsverkiezingen en er is een grote kans dat het Europarlement naar rechts opschuift; ik geloof niet dat deze wet dan het levenslicht had gezien.’
Nederland
Alle Europese landen moeten nu zelf een nationaal herstelplan gaan opzetten en aangeven welke gebieden ze als eerste gaan aanpakken, waarmee en hoe ze dat gaan monitoren. Dat is een heikel punt, aldus Nabuurs, want hoe ga je monitoren? ‘Daar is veel gedoe over geweest. Want de habitatrapportages zoals die er nu zijn, zijn per land verschillend. Nederland besteedt al veel aandacht aan monitoren van de natuur en dan kun je feitelijk zeggen of een bos of grasland in goede of slechte staat is. Bij andere landen is dat soms onduidelijk. Maar dit zijn bindende wetten, met kwantitatieve doelen. En dat is voor Nederland overigens nog niet makkelijk met de stikstofagenda en habitatregulering. Het is een reden voor beleidsmakers om in de stress te schieten. Nederland moet aan de bak.’
Nederland moet aan de bak
Plannen maken lukt nog wel, maar om maatregelen van de grond te krijgen en effecten te zien op biodiversiteit, dat gaat lang duren, aldus Nabuurs. Biodiversiteitstrends ombuigen, kost gewoon veel tijd. ‘Dat zie je aan het bosherstelproject waaraan wij werken. We hebben twaalf demogebieden in Europa waar maatregelen worden uitgevoerd en na vier jaar zie je dan de eerste kleine boompjes. Dat heb je dan bereikt.’
‘Je ziet vaak dat dit soort wetgeving,’ vervolgt Nabuurs, ‘helaas een lang vervolgtraject met uitwerkingen nodig heeft. En er volgen sub-wetgevingen met uitwerkingen hoe landen het herstel moeten gaan aanpakken. Dat is nog wel ‘een dingetje’. Dat is altijd met Brusselse regelgeving. Daar wordt wat bedacht, maar dan moeten de maatregelen nog wel worden uitgevoerd per land. En dan is 2030 heel dichtbij.’