Onderzoek naar verspreiding van flora en fauna in Nederland is voor een groot deel afhankelijk van de inzet en betrokkenheid van vrijwilligers die hun waarnemingen doorgeven. Onderzoekers van Wageningen Economic Research hebben bekeken hoe groot de inzet van Nederlandse burgers hierbij is. In samenwerking met de Nederlandse soortenorganisaties en de platforms Waarneming.nl en Trektellen.nl hebben zij de aantallen betrokken burgers, hun tijdsinvestering en de hoeveelheid waarnemingen in kaart gebracht.
Citizen science levert veel gegevens
Bij citizen science dragen burgers actief bij aan het genereren van wetenschappelijke kennis. In de natuurwereld is de bekendste vorm hiervan het monitoren van de verspreiding van planten en dieren. De vele vrijwillige natuurwaarnemers (‘tellers’) zijn van groot belang voor de kennis over de natuur.
In Nederland bestaat er een uitgebreid netwerk van soortenorganisaties, die al sinds de jaren 80 met behulp van vele vrijwilligers systematische natuurtellingen organiseren. Daarnaast zijn er verschillende onlineplatforms waarop burgers natuurwaarnemingen kunnen doorgeven. Vooral Waarneming.nl, en de daaraan gekoppelde app ObsIdentify, is erg populair.
Citizen science vorm van burgerbetrokkenheid
Citizen science verdient erkenning als een belangrijke vorm van burgerbetrokkenheid bij natuur, die van waarde is voor beleid en wetenschap. Op veel natuurplatforms en in diverse publicaties is er echter vooral aandacht voor de waarnemingen zelf en minder voor de belangrijke rol die vrijwilligers hierbij spelen. In dit onderzoek is samen met verschillende soortenorganisaties en natuurplatforms berekend hoeveel vrijwilligers er nu actief zijn op dit gebied en hoeveel tijd ze daaraan besteden.
Ongeveer 16.500 tellers actief
Uitkomst was dat, met inachtneming van enige dubbelingen en omissies, er in 2021 ongeveer 16.500 tellers actief waren binnen projecten van de Nederlandse soortenorganisaties. Deze vrijwilligers besteedden rond de 641.500 uur aan dit vrijwilligerswerk. Op de trektelposten, waar overtrekkende vogels worden geïnventariseerd, waren vogeltellers zeker 39.500 uur aan het tellen. Op het platform Waarneming.nl zijn ongeveer 230.000 gebruikers actief, en alleen al in 2021 gaven zij bijna 13 miljoen natuurwaarnemingen door.
Nieuwe CLO-pagina Citizen science
Het is de bedoeling de komende jaren de aantallen vrijwilligers te blijven monitoren. Op de website Compendium voor de Leefomgeving (CLO), waarop onder andere inzicht wordt geboden in de staat van de Nederlandse natuur, is de pagina ‘Citizen science voor natuur’ toegevoegd. Hierop worden getallen en trends van citizen science getoond en het belang van citizen science voor beleidsdoeleinden besproken.